Amerika son peniyi basarak 232 yıllık geleneği bitirdi

Trump’ın kararıyla kuruşun üretimi durduruldu
Yüksek maliyet ve dijital ödemelerin yükselişi peninin sonunu getirdi

Amerika Birleşik Devletleri, 232 yıllık bir geleneği noktalayarak son bir sentlik madeni parayı bastı. ABD Hazine Bakanı Brandon Beach, Philadelphia Darphanesi’nde basılan son peniyi kamuoyuna gösterdi. Böylece 1793’ten bu yana tedavülde olan penny, üretim hattından resmen kalkmış oldu.

Karar, Başkan Donald Trump’ın yılın başında Hazine’ye gönderdiği “gereksiz ve yüksek maliyetli” gerekçeli talimatın ardından alındı. Darphane’nin verilerine göre, bir adet peninin üretim maliyeti 3,7 sent. Yani her penny, nominal değerinin yaklaşık dört katına mal oluyor. Üstelik hammadde maliyetlerindeki artış nedeniyle bu rakam her yıl yükseliyor; Darphane’nin 2024 raporuna göre maliyetlerde yıllık artış %20’yi buldu. Penny’nin %97,5’i bakır kaplamalı çinkodan üretiliyor.

Trump, Truth Social’da yaptığı açıklamada, “ABD çok uzun zamandır bize iki sentten fazla maliyeti olan paralar basıyor. Bu büyük bir israf” diyerek kararın gerekçesini kamuoyuna duyurmuştu.

250 milyar peni hâlâ dolaşımda
Son üretim durdu ama mevcut madeni paralar kullanılmaya devam edecek

Penny, Amerikan para birimi sisteminin yüzde birlik birimini ifade ediyor ve ilk kez 1793 yılında Alexander Hamilton’ın himayesinde basılmıştı. Yarım sentten 168 yıl daha uzun süre tedavülde kalan kuruş, ABD’nin tarihsel olarak en kalıcı madeni parası oldu.

Son peni basılmış olsa da, Darphane’nin geçen mali yılda ürettiği 3,2 milyar adet dahil olmak üzere dolaşımdaki peniler kullanılmaya devam edecek. Amerikan Bankacılar Birliği’ne göre ülkede yaklaşık 250 milyar peni bulunuyor.

Öte yandan dijital ödeme sistemlerinin yükselişi nedeniyle küçük değerli madeni paraların kullanımı zaten hızla azalıyordu. Pek çok perakendeci, para üstünde peni sıkıntısı yaşandığını, nakit işlemlerde ise yuvarlama uygulamasının artık gerekli hale geldiğini savunuyor. Perakende sektöründeki bazı birlikler, nakit ödemelerde yuvarlamaya izin verecek bir düzenleme için Kongre’de lobi yapıyor.

Popüler kültürden çekmece diplerine
Kuruş artık nostaljik bir sembol

Penny, ABD kültüründe sıradan bir para biriminden çok daha fazlasıydı. Pop müziğinden sinemaya, deyimlerden çocukluk anılarına kadar pek çok alanda yer buldu. “Her peni değerlidir” ve “Bir fikrin varsa, bana bir peni ver” gibi sözler günlük dile yerleşti. Çocuklar şeker almak, parkmetre ödemek, bahşiş vermek gibi amaçlarla sıkça kullanıyordu.

Ancak bugün kuruşların büyük kısmı evlerdeki cam kavanozlarda tozlanıyor ya da kullanılmadan çekmecelere karışıyor.

Koleksiyoncular için paha biçilmez örnekler
Son basılan peniler açık artırmaya çıkıyor

Bazı penilerin değeri, üzerlerindeki basım hataları veya üretim yıllarındaki azlık nedeniyle oldukça yüksek. Özellikle 1943 bakır penileri koleksiyon piyasasında büyük ilgi görüyor.

Hazine Bakanı Beach, Çarşamba günü basılan son penilerin açık artırmayla satılacağını duyurdu. Dolaşıma giren son parti ise geçtiğimiz haziran ayında basılmıştı.

“Kuruşun kaldırılması uzun süredir kaçınılmazdı”
Ekonomik verimsizlik sembolüne dönüşmüştü

Ekonomi çevrelerinde, geçmiş yıllarda yayımlanan birçok değerlendirme, kuruşun kaldırılması gerektiğini defalarca vurgulamıştı. Kuruşun üretim maliyetinin değerini aşması, uzun süre Washington’daki ekonomik tartışmaların sembollerinden biri haline gelmişti.

Son kararla birlikte, ABD para sisteminde yeni bir dönem başlıyor. Nikel, on sent, yirmi beş sent, yarım dolar ve bir dolarlık madeni paralar tedavülde kalmaya devam etse de, bulunurlukları giderek azalıyor ve çoğu artık “egzotik” sayılıyor.