Güneş’ten 10 trilyon kat güçlü patlama

Bilim insanları, evrende bugüne kadar gözlemlenen en güçlü enerji patlamalarından birini tespit etti. Yaklaşık 300 milyon Güneş kütlesine sahip bir süper kütleli kara delik, yörüngesine giren dev bir yıldızı parçalayıp yuttuktan sonra Güneş’ten 10 trilyon kat daha parlak bir ışık saçtı.

Yıldız “spagetti gibi” uzadı

Nature Astronomy dergisinde yayımlanan araştırmaya göre, 11 milyar ışık yılı uzaklıktaki bu olağanüstü olay, kara deliğin yutma noktasına düşen yıldız maddesinin aşırı enerji salımı sonucu meydana geldi. Caltech’ten astronom Matthew Graham, “Yıldız büyük olasılıkla başka bir gövdeyle çarpışarak yörüngesinden sapmış ve kara deliğe fazlasıyla yaklaşmış görünüyor” dedi.

City University of New York’tan K.E. Saavik Ford ise Reuters’a yaptığı açıklamada, “Yıldız kara deliğe çok yaklaştığında yerçekimi etkisiyle adeta spagetti gibi uzayıp inceliyor. Bu madde kara deliğin çevresinde dönerken ısınıyor ve güçlü bir parlamaya neden oluyor” ifadelerini kullandı.

40 kat güçlendi, 2018’de zirve yaptı

Araştırma ekibi, olayı Kaliforniya, Arizona ve Hawaii’deki teleskoplarla takip etti. Alternatif açıklamalar değerlendirildi ancak gözlemlerle uyuşmadı.
Parlama, gözlem süreci boyunca 40 kat güçlendi ve 2018 Haziran’ında en parlak haline ulaştı. Bilim insanları, bu patlamanın şimdiye kadar kaydedilen tüm kara delik parlamalarından 30 kat daha güçlü olduğunu belirtiyor.

Caltech’li Graham, “Parlama hâlâ devam ediyor ama yavaş yavaş sönüyor” dedi. Uzmanlara göre süreç, önümüzdeki 11 yıl içinde tamamen sona erecek.

Süper kütleli kara delikler nedir?

Süper kütleli kara delikler, çoğu galaksinin merkezinde yer alan ve Güneş’in milyonlarca, hatta milyarlarca katı kütleye sahip dev kozmik yapılardır. Bu kara delikler, muazzam yerçekimleri sayesinde çevrelerindeki gaz, toz ve yıldızları kendilerine çeker.

Bir yıldız kara deliğe fazla yaklaştığında, “gelgit yıkımı” adı verilen olay meydana gelir: Yıldızın dış katmanları kara deliğin çekimiyle uzar, yırtılır ve parçalanır. Bu süreçte açığa çıkan madde aşırı ısınarak yoğun radyasyon yayar.

Evrenin gençlik yıllarından kalan bir anı

Bu tür olaylar nadir görülse de evrenin erken dönemine ışık tutar. Çünkü 11 milyar ışık yılı uzaklıktaki bu parlamadan gelen ışık, evrenin henüz genç olduğu bir döneme ait. Astronomlar bu nedenle olayı, “evrenin gençlik yıllarından kalma bir anı” olarak nitelendiriyor.

Gözlenen bu olağanüstü parlama, kara deliklerin maddeyle etkileşimi hakkında yeni bilgiler sunuyor ve galaksilerin merkezlerindeki enerji süreçlerini anlamak açısından büyük önem taşıyor.