Kızıl Gezegen’in atmosferini nasıl kaybettiği araştırılacak

Nasa Mars’a iki uydulu yeni görev başlattı
Kızıl Gezegen’in atmosferini nasıl kaybettiği araştırılacak

Nasa, Mars’ın atmosferinin neden yok olduğunu anlamak için “Blue” ve “Gold” adını verdiği iki ikiz uydusunu bugün uzaya gönderdi. “ESCAPADE” adı verilen bu görev, Güneş’ten gelen rüzgârların Mars’ın atmosferini nasıl süpürdüğünü üç boyutlu biçimde inceleyecek.

İkiz uyduların hedefi atmosferin sırlarını çözmek

Florida’daki Cape Canaveral üssünden Blue Origin’in New Glenn roketiyle fırlatılan 80 milyon dolarlık görev, Nasa’nın başka bir gezegene gönderdiği ilk çift uydu misyonu oldu. “Blue” ve “Gold” uyduları, Mars yörüngesinde birlikte çalışarak gezegenin atmosfer kaybının nedenlerini inceleyecek.

California Üniversitesi’nden baş araştırmacı Robert Lillis, “Güneş rüzgârının atmosferik kaçışı nasıl tetiklediğini anlamak, Mars’ın iklim evrimini çözmenin temel anahtarıdır,” dedi. Lillis, iki uydunun “stereo bakış” sağlayarak aynı anda iki farklı noktadan ölçüm yapabileceğini belirtti.

Bir zamanlar suyla kaplı bir gezegen

Jeolojik bulgular, Mars’ın bir dönem akarsulara ve suyla oluşmuş minerallere sahip olduğunu gösteriyor. Ancak yaklaşık 4 milyar yıl önce gezegenin manyetik alanı zayıfladı. Bu koruyucu kalkan kaybolunca, Güneş rüzgârı atmosferi yavaşça süpürdü ve Mars bugünkü soğuk, kuru çöl görünümüne büründü.

Nasa’nın daha önceki görevleri — MAVEN, Mars Global Surveyor ve Emirates Mars Mission — gezegenin küresel bir manyetik alanı olmadığını, yalnızca kabuğunda yerel “manyetik baloncuklar” bulunduğunu ortaya koymuştu. Ancak tek bir uyduyla yapılan gözlemler sınırlı kalmıştı. ESCAPADE, bu eksikliği iki uyduyla eşzamanlı ölçümler yaparak giderecek.

Mars’a varış 2027’de

İkiz uyduların Eylül 2027’de Mars’a ulaşması bekleniyor. Yedi aylık yörünge ayarlarının ardından 160 kilometre yükseklikte birlikte uçacaklar. Altı aylık ortak gözlemlerden sonra farklı yörüngelere ayrılarak güneş rüzgârı ile atmosfer arasındaki enerji ve madde akışını üç boyutlu olarak haritalayacaklar.

Her biri bir fotokopi makinesi büyüklüğündeki uydular, elektrik analizörleri, manyetometreler ve plazma sensörlerinden oluşan aynı donanımları taşıyor. Ayrıca Kuzey Arizona Üniversitesi öğrencilerinin geliştirdiği kameralar, Mars’ın yeşil kutup ışıklarını da görüntüleyebilecek.

Yeni rota, geleceğin Mars görevlerine ışık tutabilir

ESCAPADE, Mars’a giden geleneksel rotadan farklı bir yol izleyecek. Uydular, doğrudan Mars’a gitmek yerine önce Dünya ile Güneş arasındaki Lagrange noktasına yönelip oradan 2026’da “sapan etkisi” ile Mars’a fırlatılacak. Bu yenilikçi yöntem, gelecekteki Mars görevlerini zaman kısıtlamalarından kurtarabilecek.

Bilim insanları, elde edilecek verilerin yalnızca Mars atmosferinin değil, iyonosferin davranışlarını da anlamaya yardımcı olacağını belirtiyor. Bu bilgiler, ilerideki insanlı Mars görevlerinde iletişim ve navigasyon açısından büyük önem taşıyacak. Ayrıca görev, Mars’ta hâlâ yeraltında sıvı su bulunup bulunmadığına dair yeni ipuçları da sağlayabilir.